Η επίδραση των ψυχοτρόπων ουσιών στο αγέννητο μωρό

Ψυχοτρόπες ουσίες είναι αυτές που επιδρούν στο εγκέφαλό μας και μας επηρεάζουν σωματικά, συναισθηματικά και νοητικά. Τέτοιες ουσίες είναι η νικοτίνη, το αλκοόλ, οι βενζοδιαζεπίνες, συστατικό που υπάρχει σε ευρέως διαδεδομένα ηρεμιστικά - υπνωτικά, αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά και τα ναρκωτικά που παράγονται από την κάνναβη, το όπιο, την κοκαΐνη κ.α.

Ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού παίρνει κάποια από αυτές τις ουσίες. Όταν μιλάμε για ένα ενήλικο άτομο ξέρουμε ότι έχει την επιλογή να κάνει χρήση ή όχι ουσιών και να υποστεί τις συνέπειες αυτής του της πράξης. Όταν όμως πρόκειται για ένα έμβρυο;
Το έμβρυο ή το νεογέννητο δεν έχει την επιλογή. Επιλέγει για εκείνο η μητέρα του αλλά εκείνο θα υποφέρει μετά τη γέννησή του, αν τελικά επιζήσει από τις συνέπειες των ουσιών αυτών.

Οι στατιστικές, μας δείχνουν ότι το 80% περίπου των εγκύων παίρνουν συνταγογραφημένα φάρμακα και το 35% περίπου αυτών, ψυχοτρόπες ουσίες, ποσοστό που είναι πολύ μεγάλο αν σκεφθούμε τις συνέπειες και τους κινδύνους που έχουν για τη ζωή του εμβρύου.

Λίγο πολύ, το πώς επιδρούν και τι συνέπειες έχουν οι ψυχοτρόπες ουσίες σε έναν ενήλικα, είναι γνωστό. Τι γίνεται όμως όταν μια γυναίκα είναι έγκυος; Πως επηρεάζεται το έμβρυο από τη χρήση ουσιών που κάνει η μητέρα; Στο έμβρυο φτάνουν όλες οι ουσίες (θρεπτικές και τοξικές) που η μητέρα βάζει στο σώμα της, μέσω του πλακούντα. Οι τοξικές ουσίες διεισδύουν πιο εύκολα από τον πλακούντα στο αίμα και στη συνέχεια στον εγκέφαλο του εμβρύου παρά από ότι στο αίμα του ενήλικα και στη συνέχεια στον εγκέφαλο του, έτσι οποιαδήποτε ουσία περνάει μέσω του πλακούντα στο έμβρυο περνάει σε σημαντικές ποσότητες. Στο έμβρυο υπάρχει μεγαλύτερη ροή αίματος προς τον εγκέφαλο από ότι στους ενηλίκους και επειδή ο εγκέφαλος του εμβρύου είναι λιγότερο αναπτυγμένος από του ενήλικα οδηγεί σε πιο γρήγορη και πιο πλήρης έκθεση του εγκεφάλου στην ουσία. Επίσης λόγω του χαμηλού μεταβολισμού του ήπατος του εμβρύου, αυτό είναι πολύ πιο ευάλωτο στις τοξικές παρενέργειες της κάθε ουσίας από ότι ο ενήλικας.

Ένα βρέφος που η μητέρα του καπνίζει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει αυξημένο κίνδυνο θανάτου ως νεογνό. Επίσης θα έχει μικρότερο σωματικό βάρος από ότι ένα φυσιολογικό βρέφος και θα έχει μια μικρή αλλά μετρήσιμη καθυστέρηση στην σωματική και διανοητική ανάπτυξή του μέχρι την ηλικία των 11 χρόνων.

Αλλά ακόμα και αν η έγκυος ή αργότερα το βρέφος αναπνέει τον καπνό των άλλων έχει περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει βρογχίτη ή πνευμονία στο πρώτο έτος της ζωή του, από ότι το βρέφος που δεν είναι παθητικός καπνιστής.

Ένα βρέφος που η μητέρα του κάνει κατάχρηση αλκοόλ κατά την κύηση πιθανόν να έχει προβλήματα στην ανάπτυξη, δηλαδή να είναι μικρόσωμο σε σχέση με ένα φυσιολογικό μωρό, να έχει ανωμαλίες στο κεφάλι και στο πρόσωπο, να έχει νοητική στέρηση, καρδιακές ανωμαλίες και σημάδια στο δέρμα. Και βέβαια μπορεί να πάσχει από σύνδρομο στέρησης μετά τη γέννησή του. Επίσης αυτά τα μωρά όταν μεγαλώσουν μπορεί να έχουν προβλήματα εξάρτησης από το αλκοόλ.

Ένα βρέφος που η μητέρα του έκανε χρήση βενζοδιαζεπινών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει συμπτώματα στέρησης όπως τρέμουλο, ευερεθιστότητα, υπερτονία, διαπεραστικό κλάμα κ.α. Επίσης σαν νεογνό θα έχει χαμηλό μεταβολισμό και αυτό εξηγεί γιατί τα συμπτώματα στέρησης ξεκινούν είτε μέσα σε λίγες ώρες από τον τοκετό είτε μετά από εννέα ημέρες.

Ένα βρέφος που η μητέρα του έκανε χρήση ναρκωτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να γεννηθεί με συμπτώματα στέρησης, να έχει σημάδια υπερδραστηριότητας, ευερεθιστότητας και αναπνευστικών δυσκολιών.

Όλες οι ψυχοτρόπες ουσίες που βάζουν στο σώμα τους οι μητέρες μπορεί να δημιουργήσουν τερατογεννέσεις, που σημαίνει μη φυσιολογική ανάπτυξη είτε εξωτερικά στο σώμα του βρέφους (δυσμορφίες κ.α.) είτε εσωτερικά γιατί αυτές οι ουσίες μπορούν να επηρεάσουν τα νευρικά κύτταρα που σημαίνει κινητικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς. Το αλκοόλ, τα οπιοειδή, κάποιες φαρμακευτικές ουσίες που δίνονται σε ασθενείς με μανιοκατάθλιψη και επιληψία καθώς και κάποια από τα ηρεμιστικά και τα υπνωτικά μπορούν να έχουν σαν παρενέργειες τον κακό συγχρονισμό της κίνησης, τη διέγερση, κάποιες από τις μαθησιακές δυσκολίες και νοητική στέρηση. Οι τερατογεννέσεις εμφανίζονται άμεσα και μερικές φορές έχουν ως αποτέλεσμα την αποβολή. Αυτό το μάθαμε με άσχημο τρόπο πριν από 30 χρόνια περίπου όταν μεγάλος αριθμός εγκύων που έπαιρνε ήπια ηρεμιστικά γέννησαν μωρά με παραμορφωμένα άκρα ή χωρίς άκρα.

Όλες οι ουσίες έχουν σαν αποτέλεσμα νεογέννητα με χαμηλό σωματικό βάρος που έχουν χαμηλότερη περίοδο πέψης. Το χαμηλό βάρος στο νεογέννητο μαζί με τυχόν μη προνομιούχο κοινωνικό περιβάλλον σχετίζεται με προβλήματα προσοχής που έχουν τα μωρά όταν μεγαλώσουν.

Επίσης όταν υπάρχουν συμπτώματα στέρησης στα νεογέννητα μπορούν να διακόψουν την αλληλεπίδραση και τον δεσμό μητέρας βρέφους που μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Γι’ αυτούς τους λόγους, καλό θα ήταν, οι ψυχοτρόπες ουσίες να αποφεύγονται σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, και ει δυνατόν ακόμα και τρεις μήνες πριν την σύλληψη. Δυστυχώς όμως, μερικές ασθένειες όπως οι συναισθηματικές και ψυχικές διαταραχές όπως είναι οι ψυχώσεις, η μανία, η βαριά κατάθλιψη επιβάλλουν τη λήψη φαρμάκων από την έγκυο για την προστασία του εαυτού της αλλά και την προστασία του εμβρύου. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να ενημερώνεται ο ψυχίατρος τους για να μπορέσει να τροποποιήσει την αγωγή ή να τη διακόψει για το πρώτο τουλάχιστον τρίμηνο της κύησης ή να συμβουλέψει άλλο τρόπο θεραπείας. Για όλες τις υπόλοιπες μέλλουσες μαμάδες, ισχύει η διακοπή μαχαίρι των ουσιών τουλάχιστον τρεις μήνες πριν την σύλληψη, για να μπορέσουν να φέρουν στον κόσμο υγιή (σωματικά και ψυχικά) μωρά.

Άρθρο της: Γεωργίας Δανέζη (Συμβουλευτική – Προγεννητική Ψυχολόγος) 

Πηγή: ΗΡΑΙΟ ψυχολογία

Σχετικά άρθρα

Η καλή υγεία του παιδιού ξεκινά από την σύλληψη

Προγεννητική και Περιγεννητική Ψυχολογία

Καλωσορίζουμε το αγέννητο παιδί στον κόσμο (Συνεδρία)

Συνεδρίες για μέλλουσες μαμάδες

Το προγεννητικό άγχος και η ανάπτυξη του εγκεφάλου

Το προγεννητικό άγχος προμήνυμα για τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά του παιδιού

Τα αντικαταθλιπτικά στην εγκυμοσύνη αυξάνουν το άγχος στα παιδιά

Κάπνισμα και εγκυμοσύνη

Τι κάνει το κάπνισμα σ’ ένα έμβρυο 

Επιβλαβείς παράγοντες που σημαδεύουν (ψυχικά) το μωρό